Dlaczego jest ono szkodliwe?
Współczesna cywilizacja ma już na swoim karku mnóstwo różnych problemów ekologicznych, ekonomicznych i politycznych. Chcąc dołożyć następny musimy uzasadnić, że zanieczyszczenie światłem jest rzeczywiście ważnym problemem, którego rozwiązaniem trzeba się zająć. Zaczęliśmy nasze rozważania od widoku nocnego nieba. Gdyby pozostać tylko przy tym, to z punktu widzenia ogółu społeczeństwa, całą sprawę można by zlekceważyć stwierdzając, że jeśli chodzi tu tylko o to czy widać w miastach na nocnym niebie 100 czy 1000 gwiazd, to nie jest to żaden problemu. Przecież jasno oświetlone ludzkie osady są symbolem postępu, rozwoju cywilizacyjnego, a łunę na miastami możemy uważać za drobny efekt uboczny. To, że widzimy na niebie mniej gwiazd, jest niewielką ceną za jasne, bezpieczne ulice.
Niestety, nie chodzi tu tylko o ciemne niebo, a łuna, jak się zaraz przekonamy, jest takim samym symbolem postępu jak gęsty dym unoszący się z fabrycznych kominów i rzeki "wzbogacone" ściekami. Skutki zanieczyszczenia światłem przejawiają się w kilku dziedzinach życia. Odpowiedzmy więc na pytanie komu i dlaczego zanieczyszczenie światłem szkodzi.
- [astronomia] Zanieczyszczenie nieba światłem stanowi oczywiście problem dla ludzi pragnących prowadzić obserwacje ciał niebieskich. Astronomowie zawodowi są zmuszeni budować nowoczesne obserwatoria na odludziach, gdzie jest wystarczająco ciemno. Poza tym czasami można zastosować filtry eliminujące sztuczne światło. Niektóre ze starszych obserwatoriów, położone zbyt blisko miast (lub wręcz już w ich obrębie), nie nadają się obecnie do prowadzenia profesjonalnych obserwacji (np: we Wrocławiu). Zanieczyszczenie światłem doskwiera też obserwatorom-miłośnikom. Jeżeli nie mieszkają w wystarczająco ciemnym miejscu, muszą niestety podróżować, aby znaleźć się pod nocnym niebem odpowiadającym ich potrzebom. Choć negatywny wpływ zanieczyszczenia światłem na obserwacje astronomiczne nie jest najważniejszym, ale podawany jest tu jako pierwszy z powodów historycznych. Astronomia była pierwszym miejscem, w którym zanieczyszczenie to stało uciążliwe i astronomowie jako pierwsi zaczęli zwracać uwagę społeczeństwa na ten problem. Również obecnie astronomowie (amatorzy i profesjonaliści) należą do osób zaangażowanych w działania mające na celu ograniczenie zanieczyszczenia światłem
- [bezpieczeństwo] Lampy świecące do oczu powodują zjawisko olśniewania. Zjawisko to wynika z dużego kontrastu pomiędzy jasnym źródłem światła a ciemniejszym otoczeniem. Olśnienie sprawia, że oko nie może dostosować się do różnic w jasności. Efektem tego jest uczucie dyskomfortu mniejsza możliwość widzenia ciemniejszych obszarów. Nadmierne, nierównomierne i oślepiające oświetlenie drogowe może zmniejszać też zdolność widzenia uczestnikom ruchu drogowego oraz odwracać ich uwagę od przeszkód, przyczyniając się do powstawania wypadków. Złe oświetlenie jest szczególnym utrudnieniem, a nawet zagrożeniem, dla osób z niektórymi chorobami wzroku. Źle zaprojektowane oświetlenie uliczne w pobliżu lotnisk może być mylące dla pilotów, a tym samym niebezpieczne.
- [ekologia] Brak ciemności w nocy wpływa na wiele aspektów zachowań flory i fauny, zaburzając naturalne cykle światła i ciemności (dobowe, miesięczne, roczne). Zanieczyszczenie światłem może zakłócać orientację przestrzenną zwierząt, zmieniać wzajemne zależności pomiędzy różnymi gatunkami i wpływać na psychologię, zdobywanie pożywienia, rozmnażanie, komunikację oraz inne istotne zachowania zwierząt.
- [zdrowie] Podobnie jak w przypadku zwierząt, zanieczyszczenie światłem ma również wpływ na ludzi. Nadmiar sztucznego światła w nocy zmienia nasz naturalny cykl dobowy. Wpływ zanieczyszczenia światłem na zdrowie może przejawiać się jako: częstsze bole głowy, zmęczenie, stres, odczucie niepokoju, bezsenność. Wyniki badań medycznych wskazują, że nocne sztuczne oświetlenie może być czynnikiem powodującym raka piersi, poprzez zmniejszanie ilości wytwarzanego nocą hormonu melatoniny.
- [ekonomia i ekologia] Złe oświetlenie oznacza marnotrawstwo prądu elektrycznego a tym samym pieniędzy (prywatnych i publicznych). Światło, które nie świeci tam gdzie trzeba, kiedy trzeba i zbyt jasno, jest tak samo użyteczne jak ciepło, które w zimie ucieka z mieszkań nieszczelnymi oknami, ogrzewając ulice i parki. Płacąc za złe lub/i zbędne oświetlenie fundujemy sobie dodatkowe zanieczyszczenie atmosfery - energia elektryczna marnowana na zbędne oświetlenie również musi być wytworzona przez elektrownie. To oznacza większą emisję zanieczyszczeń, ponieważ obecnie większość energii wytwarzana jest przez elektrownie pracujące na paliwach kopalnych (w Polsce jest to głównie węgiel).
- [kultura i estetyka] Zanieczyszczenie światłem zdecydowanie zmienia charakter krajobrazu, zubożając go o bardzo ważną składową - o ciemne, rozgwieżdżone niebo. Niebo to od niepamiętnych czasów inspirowało człowieka i kształtowało go. Było źródłem wierzeń, wpływało na sztukę, filozofię, religię, literaturę i naukę. Nadmiar sztucznego światła spowodował, że obecnie dla bardzo wielu ludzi (szczególnie dzieci) ciemne niebo ozdobione mnóstwem gwiazd jest na co dzień niedostępne. Ludzie żyjący pod sztucznie roświetlonym nocnym niebem często nawet nie mają pojęcia o tym jak naprawdę ono wygląda. Ich obraz nieba jest mocno zdegradowany a to co widzą nocą nad swoimi głowami nie bardzo może zachwycać i inspirować tak jak prawdziwie ciemne niebo.
Wszystko to sprawia, że zanieczyszczenie światłem jest poważnym problemem, tak jak np. zanieczyszczenie atmosfery, wody i gleby, dziura ozonowa, efekt cieplarniany. W odróżnieniu jednak od nich nie jest on aż tak powszechnie znany. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z jego istnienia.
