Czym jest zanieczyszczenie światłem?
Zacznijmy od zdefiniowania problemu, który nosi nazwę „zanieczyszczenie światłem” (ang. light pollution). Sama nazwa wydaje się trochę dziwna - zestawienie słów „zanieczyszczenie” i „światło” wydaje się nieodpowiednie. Światło wywołuje pozytywne skojarzenia i nie przywołuje na myśl jakiegokolwiek zanieczyszczenia. No bo jak można zanieczyścić cokolwiek światłem. A jednak można zanieczyścić nocne niebo.
Samo zanieczyszczenie światłem definiuje się jako sztuczne światło produkowane i marnowane przez człowieka, zaburzające naturalny poziom jasności nocnego środowiska. Zanieczyszczenie to powoduje oświetlenie zewnętrzne, które:
- jest nieosłonięte lub nieodpowiednio osłonięte lub źle skierowane, umożliwiając ucieczkę światła poza obszar, który jest celem oświetlania;
- działa w czasie, w którym nie jest potrzebne;
- jest jaśniejsze niż jest to niezbędne.
Zanieczyszczenie światłem można podzielić na następujące kategorie:
- ucieczka światła do obszarów, które nie powinny być oświetlane lub nie są celem danego oświetlania (np: świecenie lamp ulicznych na ściany budynków i do okien);
- emisja światła w ilości większej niż jest wymagane poprzez zbyt jasne oświetlanie lub⁄i oświetlanie w czasie gdy to jest zbędne;
- olśniewanie⁄oślepianie źródłami światła świecącymi wprost do oczu użytkownikom (pieszym, kierowcom, itd.) prowadzące do powstania uczucia dyskomfortu lub nawet utrudniające korzystanie z oświetlenia;
- chaos świetlny, powodowany przez źle zaprojektowane oświetlenie, prowadzący do dezorientacji, odwracający uwagę od przeszkód;
- sztuczne rozświetlenie nocnego nieba (łuna) występujące zwłaszcza nad obszarami miejskimi, będące sumą sztucznego światła odbitego od powierzchni oświetlanych lub wyświecanego wprost w niebo a następnie rozproszonego w atmosferze ziemskiej.
Warto w tym miejscu poruszyć kwestię nazewnictwa. Najczęściej gdy mowa jest o zanieczyszczeniu światłem, pojawia się termin „ciemne niebo”. Dzieje się tak z dwóch powodów:
- po pierwsze, z oczywistych powodów o zanieczyszczeniu światłem często mówią astronomowie (amatorzy i profesjonaliści), dla których ciemne nocne niebo, mało lub wcale nie zanieczyszczone światłem jest niezbędne dla prowadzenia obserwacji.
- po drugie (i to jest nawet ważniejsze), ciemność nocnego nieba jest bardzo dobrym, łatwo dostrzegalnym wskaźnikiem jakości nocnego środowiska. Ciemniejsze niebo oznacza, że na danym obszarze mniejsze jest zanieczyszczenie światłem) a zatem nocne środowisko (nocna ciemność) jest mniej zaburzone przez sztuczne światło.
Biorąc po uwagę drugi z powyższych punków, łatwo zrozumieć, że ochrona ciemnego nieba jest równoważna z ochroną nocnego środowiska. Dlatego też możemy zamiennie używać terminów „nocna ciemność” i „ciemne niebo” lub „ochrona nocnej ciemności” i „ochrona ciemnego nieba”
Olśnienie - warunki widzenia powstałe na skutek niewłaściwej (wysokiej) luminancji (jaskrawości) źródeł
światła lub zbyt dużych kontrastów, które powodują uczucie dyskomfortu i obniżają lub uniemożliwiają rozpoznawanie
szczegółów.
Olśnienie bezpośrednie - olśnienie spowodowane przez źródła śwatła znajdujące się w polu widzenia.
Olśnienie odbiciowe (pośrednie) - olśnienie powodowane odbiciem światła od powierzchni.
Oślepienie - bardzo silne olśnienie powodujące przejściowy brak zdolności widzenia.
